Gevelstenen in Houthem en Geulhem (11):
St. Gerlach 74

John Odekerken
 

De naam Banda vindt zijn oorsprong in een Indonesische eilandengroep ten zuiden van Ambon. Deze negen kleine eilanden werden in 1621 ingelijfd bij de V.O.C. De eilanden waren zeer begeerd vanwege de aanwezigheid van nootmuskaat en foelie. Om de eilanden te beschermen waren er tot aan het begin van de vorige eeuw voortdurend Nederlandse militairen gestationeerd.

Een van deze militairen was de officier (kapitein?) Josephus Hubertus Muller, welke geboren werd op 7 september 1873 te Maastricht als zoon van Jan Pieter Hubert Muller en Maria Hubertina Odilia Ramakers. Hij huwde op 16 februari 1909 te Moeara Tembesi (Ned. Indië) met de Indonesische Christientje Tutupolij, welke op 16 juni 1882 te Banda (Ned. Indië) geboren werd. Het echtpaar heeft later twee kinderen aangenomen, waarvan de een als onderwijzer en de ander als priester in Indonesië is blijven wonen. Op 5 november 1927 keerde het echtpaar Muller vanuit Manado (Ned. Indië) terug naar Zuid-Limburg. Joseph Muller diende op 8 maart 1929 een vergunning in voor het bouwen van een landhuis gelegen aan de Schoolweg in het gehucht Sint Gerlach. De bouwgrond was voorheen eigendom van baron de Selys de Fanson. Dhr. Muller was reeds woonachtig aan dezelfde Schoolweg te Houthem in Villa Maria (het tegenwoordige huis Schoffelen: Vroenhof 4). In 1929 werd Huize Banda in opdracht van bovengenoemd echtpaar voor ca.
ƒ 10.000,- gebouwd door aannemer J. Mesters uit Maastricht. Dhr. Muller was bovendien in de jaren 1929/1930 voorzitter van de Houthemse Fanfare St. Gerlach, maar helaas overleed hij reeds op 22 april 1930. In zijn overlijdensakte werd een zekere Chritien Herben genoemd als zijn zwager, vierenzestig jaar oud en van beroep begrafenisondernemer te Maastricht. Verder werd nog een Gustave Herben, neef van de overledene, oud eenentwintig jaar, genoemd. De weduwe Muller bleef tot aan haar dood op 20 november 1943 alleen in het huis wonen. Waarschijnlijk zijn beiden begraven te Maastricht alwaar de reeds genoemde erfgenaam Gustave Herben woonde, die uiteindelijk ook het huis de komende jaren zou gaan verhuren.

Na het overlijden van mevrouw Muller werd het huis eind 1943 door de Duitsers in beslag genomen om te fungeren als privé-woning van de waarnemend NSB-burgemeester van de gemeente Valkenburg-Houthem t.w. (Godfried Jozef) Paul Schmalbach. Hij werd geboren op 16 september 1897 te Vaals en was vóór zijn benoeming in Valkenburg-Houthem, waarnemend burgemeester van de gemeente Beek.

Niet lang daarna werd het huis verhuurd aan de familie Schetters uit Valkenburg. Hun huis aldaar was door explosies dusdanig beschadigd dat men er niet langer in kon blijven wonen. Zodoende verbleef de fam. Schetters tot begin 1946 te Houthem, waarna ze terugkeerden naar Valkenburg.

Na de fam. Schetters werd het huis vanaf maart 1946 verhuurd aan de fam. van Hinsberg. Theo van Hinsberg en diens echtgenote Catharina (Toos) Peters woonden er vervolgens met hun vier kinderen tot mei 1951. Dhr. van Hinsberg was lange tijd werkzaam als gemeentesecretaris en hoofd van het distributiekantoor te Valkenburg, maar werd in mei 1951 tot burgemeester van Nieuwstadt benoemd, tengevolge waarvan de hele familie aldaar ging wonen. Aldaar werden nog twee kinderen geboren.

Huize Banda werd vervolgens opnieuw verhuurd, en wel aan Piet Verheesen, die sinds 20 oktober 1949 teruggekeerd was uit Indonesië. Piet werd op 24 april 1896 geboren te Herten en was van beroep onderwijzer. Hij huwde omstreeks 1931 te Bandung met Lily Zuurdeeg. Zij werd geboren in 1906 te Bandung (van oorsprong een Leidse familie), alwaar zij werkte voor de gemeente. Uit hun huwelijk werden in Bandung twee jongens en twee meisjes geboren, waarvan de oudste in 1932 en de jongste in 1948. De familie Verheesen woonde in Houthem dus met hun vier kinderen. In januari 1957 vertrok de fam. Verheesen naar Brunssum, waar Piet als onderwijzer werkzaam was. Na zijn pensionering bleef hij tot zijn zeventigste levensjaar les geven aan de Mulo aan de Plenkertstraat te Valkenburg. Piet overleed tenslotte in 1972 te Valkenburg. Lily overleed te Meerssen in 1994.

In maart 1955 verkocht dhr. Herben uit Maastricht het huis aan Guus Laeven uit Houthem. Hij was ambtenaar burgerlijke stand van de voormalige gemeente Valkenburg-Houthem. Hij was gehuwd met Florine Dols. Ondanks deze verkoop kon de fam. Verheesen toch in het huis blijven wonen tot 1 januari 1957. Toen werd het huis definitief bewoond door de fam. Laeven-Dols. Zij kregen drie kinderen:
1) Marca, geboren op 21 maart 1948 in het woonhuis nabij landgoed de Kluis; zij huwde met Sander Haagmans
2) Léon, geboren op 10 januari 1954 te Huize Sonnenblinck aan de Stationsweg (volgt)
3) Eveline, geboren op 24 april 1959 te Huize Banda; huwde met Ad Esseling.

Guus Laeven kwam te overlijden op 23 september 1972, waarna zijn echtgenote het huis bewoonde tot maart 1991.
Aansluitend aan het vertrek van de weduwe Laeven-Dols naar Valkenburg, ging Huize Banda over in handen van haar zoon Léon. Uit diens huwelijk met Marjo Boumans werd Nina Laeven op 20 maart 1991 in Huize Banda geboren. Het ziet er dus naar uit dat Huize Banda ook een volgende generatie in handen zal blijven van de familie Laeven.

Bronnen
Monumenten Inventarisatie Project (MIP) Limburg, 1988
Gemeentearchief Valkenburg aan de Geul
Mw. Oostwegel-Hardy
Mw. Brands-Senden
Dhr. J. Schetters
Mw. T. Timmermans-Verheesen
Mw. F. Laeven-Dols
Fam. L. Laeven-Boumans
Mw. Senden-Schoffelen
Mw. Essenhuis-Geuskens
Mw. Pluymakers-Senden
Mw. Zuiderveld-van Hinsberg