Geschiedenis van het
postkantoor en de stempels
Rinus Suijkerbuijk
De Heemkundevereniging en haar leden, hebben belang-stelling
voor alles wat in Houthem-St. Gerlach en directe omgeving
historisch belang kan hebben. We lezen graag artikelen over
vroegere tijden, de gebruiken, de inwoners en de gebouwen waarin
zij leefden of hun beroep/bedrijf uit-oefenden. De foto's en
kaarten hebben onze grote belang-stelling; daarbij vergeten we
natuurlijk niet om op de achter-zijde van de foto's de namen van
de personen, aan de voor-zijde afgebeeld, te vermelden. Vooral
van oudere foto's weten wij zelf nog wel wie, waar,
gefotografeerd werd, maar onze (klein-)kinderen herkennen hun
eigen familie niet meer! En later heeft men daar spijt van, en
is het vaak moeilijk die nalatigheid te herstellen.
Zo heb ik er spijt van niet tijdig genoeg materiaal verzameld te
hebben over het postkantoor te Houthem. De eerste kennismaking,
die ik mij herinner, met kantoorhoudster Marieke Willems vond
plaats in december 1952. Ik werd toen "meegetroond" door Ludi
van de Weijer, die in de kerst-vakantie bij zijn tante Anneke in
Hotel v.d. Weijer logeerde. Voor 1 dubbeltje werd door mij toen
een kinderzegel van 6+4 cent gekocht (voor filatelisten thans
bekend onder NVPH-nummer 598): een hobby was geboren. Postzegels
werden van brieven afgeweekt en in schriften, later albums,
ingeplakt. En zonder dat je je dat realiseerde werd zodoen-de
een schat aan postale geschiedenis om zeep geholpen. Sinds 1950
werden “eerste dag van uitgifte”-enveloppen uitgegeven: daarop
konden nieuw verschenen zegels worden geplakt en die werden dan
met een speciaal eerste dag stempel in 's-Gravenhage gestempeld.
Een rage, maar daardoor keek je niet om naar brieven met het
eenvoudige stempel van bijvoorbeeld Houthem St. Gerlach.
Bron:
Museum voor Communicatie te 's-Gravenhage, stempelboeken (tot
ca. 1977): de naam Houthem verdwijnt geleidelijk aan uit het
post-stempel.
En zoals met alles wat voorbij is, later ontstaat de
belang-stelling. Zo ook hier voor de postale geschiedenis van de
eigen (vroegere) woonplaats. Spijt heb ik ervan enveloppen van
de gemeente Houthem (als ik mij goed herinner uit de meidagen
van 1940) weggeven te hebben. En dat niet alleen omdat op die
dienstenveloppen een stempel van Houthem-St. Gerlach voorkwam;
ook de gemeentelijke dienstenvelop-pe met eigen
identificatienummer is historie en vertelt een postaal verhaal.
De gemeente Houthem werd per 1 oktober 1940 opgeheven, het
postkantoor bleef tot 1 augustus 1973 de benaming Houthem-Sint
Gerlach voeren.
|
|
Werd bestuurlijk
sinds 1 oktober 1940 de benaming Valken-burg-Houthem gebezigd,
postaal doet het stempel Valken-burg-Sint Gerlachstraat zijn
intrede pas in 1973, in 1977 opgevolgd door Valkenburg-Vroenhof
en nog later door (waarschijnlijk) Valkenburg-Onderstestraat,
totdat enige tijd terug de postale dienstverlening in Houthem
helemaal werd gestaakt.
Om te pogen meer
over de geschiedenis van het post-kantoor en de stempels te
weten te komen, zou ik een beroep willen doen op de lezers van
't Sjtegelke. Misschien zijn er filatelisten die alles al in een
collectie verzameld hebben (schrijf dan s.v.p. eens een artikel
daarover). Waarschijnlijker is dat her en der bij uw papieren
nog brieven en (nieuwjaars-)kaarten berusten, waarop een stempel
of aantekenstrook (reeds 5 verschillende typen/-schrijfwijzen
tussen 1906 en 1973 bekend, maar geen enkele in mijn bezit)
voorkomt. En niet alleen op postzegels kunnen stempels
voorkomen. Ook op losse labels, ont-vangstbewijzen van
aangetekende stukken, of op de achter-zijde, gedrukt in de lak,
waarmee zendingen met gelds-waarde werden verzegeld. Ook op
telegrammen, waarvan onlangs de dienstverlening werd gestaakt
(dus dat is ook weer historie!). En indien iemand een
adresbandje, waarmee rond 1880 door Crolla een door hem gedrukt
nieuwsblaadje werd verzonden, vindt dan kan daarop
waarschijnlijk een unicum aangetroffen worden: de Houthemer
knip. De stempels en zegels vooral niet van de brief of het stuk
verwijderen!
Voor (inzage van) enveloppen, kaarten, foto's van post-kantoor
c.q. postgaarders/brievenbestellers enz. houd ik mij ten zeerste
aanbevolen. Het ter beschikking gestelde mate-riaal zal t.z.t.
in de collecties van de Heemkundevereniging worden opgenomen.
In de hoop dat deze oproep vergeten materiaal te voorschijn kan
brengen en informatie vastleggen.
Rinus Suijkerbuijk, Molenweg 4, 6268 NG Bemelen, 043-4071445,
m.w.suijkerbuijk@freeler.nl
Bron:
Museum voor Communicatie te 's-Gravenhage; de brievencollectie
bevat slechts 6 brieven afgestempeld te Houthem (St. Gerlach).
Bovenstaande brief werd op 1 juli 1898 te Houthem gestempeld, de
dag waarop dit hulppostkantoor overging van het ressort Meerssen
naar Valkenburg. |
