Doop-, Trouw- en Begraafregisters


Dopen 1800-1850          Huwelijken 1801-1850         Overlijdens 1800-1850


Doop-, trouw- en begraafregisters van de St. Martinusparochie Houthem

Fons Heijnens 

Tijdens het Concilie van Trente (1545-1563) werden de parochies verplicht om een kerkelijk register aan te leggen, waarin de doopsels en huwelijken moesten worden geregistreerd. Niet elke parochieherder was hier gelukkig mee en het duurde daarom nog vele jaren voordat de parochies hiermee ook daadwerkelijk begonnen. Vrijwel elke parochie is op een ander tijdstip met het registreren van dopen, huwelijken en - meestal pas later - met het vastleggen van de overlijdens begonnen. Niet zelden werd deze registratie verwaarloosd, omdat menig pastoor dit een tijdrovende en vervelende bezigheid vond. Pas na het uitvaardigen van een ordonnantie van de bisschop van Roermond in 1771 kwam hierin verbetering, omdat daarin exact werd aangegeven welke gegevens in de registers vastgelegd moesten worden. De reden voor het invoeren van de kerkelijke registratie was, dat men bij het sluiten van een huwelijk kon nagaan inhoeverre er tussen bruid en bruidegom een bepaalde verwantschap bestond. Bovendien was alleen een huwelijk dat voor de eigen parochiegeestelijke gesloten was een geldig huwelijk. Later bepaalden de Staten-Generaal dat alle echtparen, ook de katholieke, hun huwelijk moesten laten registreren voor de (hervormde) predikant. Slechts dan werd het huwelijk erkend. Dit is dan ook de reden dat in die tijd vele parochianen buiten hun woonplaats in het huwelijk traden. In de periode dat de plaatsen hier in Limburg tot de Staatse landen van Overmaas behoorden, waren de rooms-katholieke godsdienst en de erediensten verboden. Om moeilijkheden te voorkomen trouwde en doopte men daarom eerst voor de Nederlands hervormde predikant en vervolgens - meestal in het geheim - voor de katholieke kerk. 

Uit deze tijd ontbreken dan ook vele akten, omdat de gegevens door verschillende pastoors uit veiligheidsoverwegingen niet werden geregistreerd. De kerkelijke registratie van deze doop-, huwelijks- en overlijdensakten, die in Limburg globaal genomen omstreeks het jaar 1600 begint, is de voorloper geweest van de door de Fransen ingestelde Burgerlijke Stand.
In Houthem werden de dopen voor het eerst in 1611 door de pastoor Willem Vollers (pastoor te Houthem van 1611-1625) in de kerkelijke 'registers' opgetekend.
In de parochie van de HH. Monulphus en Gondulphus te Berg bijvoorbeeld gebeurde dit pas vanaf ca. 1633. 

In deze kerkelijke registers komen voor het eerst op grote schaal voornamen en familienamen voor. Voor die tijd treft men wel al voornamen en familienamen aan in de gichtregisters, waarin meestal de akten van eigendomsverkrijging, -overdracht, lening van geld e.d. werden geregistreerd. Had men in die tijd al een naam, de schrijfwijze daarvan stond geenszins vast; men schreef op wat men hoorde.
Een landelijke wettelijke regeling met betrekking tot familienamen komt er pas in 1811. Na de inlijving bij Frankrijk in 1810 werden ook in Nederland de Franse wetten in de loop van 1811 van kracht. Bij decreet van 1811 moesten zij die nog geen vaste familienaam of voornaam hadden, er een aannemen.

De reeds bestaande geslachtsnamen werden officieel vastgelegd. In Limburg bestond de burgerlijke stand al omstreeks 1795, toen deze streek ingelijfd werd bij het Franse keizerrijk.
Tijdens de Franse volkstelling in 1796 werden er ook inwonerslijsten opgesteld, waarin de bewoners van een woning geregistreerd werden onder vermelding van voor- en achternaam, leeftijd en beroep en soms nog de plaats waar men geboren was. Bovengenoemde bronnen bevatten onmisbaar materiaal voor mensen die op zoek zijn naar gegevens over hun voorouders. De Doop-, Trouw- en Begraafregisters voor Houthem zijn o.a. te raadplegen in het Rijksarchief te Maastricht en het Centraal Bureau voor Genealogie te Den Haag, waar ook nog vele andere bronnen en gegevens aanwezig zijn. 

Om het onderzoek naar Houthemse inwoners te vergemakkelijken beschikt onze heemkundevereniging sinds kort over kopieën van de bij het Centraal Bureau voor Genealogie aanwezige microfiches van de Doop-, Trouw- en Begraafregisters van de St. Martinusparochie te Houthem.

De gegevens zijn ingebonden in een tiental banden, met de volgende inhoud:

Band 1   Dopen 1611-1673  
              Huwelijken 1611-1673

Band 2    Dopen 1673-1744

Band 3   Dopen 1673-1755  
              Huwelijken 1673-1754
              Overlijden 1673-1754

Band 4   Dopen 1755-1798
              Huwelijken 1755-1798
              Overlijden 1755-1798

Band 5   Dopen 1755-1800

Band 6   Trouwen 1755-1797

Band 7   Overlijden 1755-1800

Band 8   Dopen 1800-1850
              Confirmanten 1820-1850

Band 9   Trouwen 1801-1850

Band 10  Overlijden 1800-1850


Doopregisters
Trouwregisters
Begraafregisters

Voor verklaring van (Latijnse) woorden en begrippen die in DTB-registers en andere genealogische bronnen voorkomen: klik hier.


Gepubliceerd in 't Sjtegelke, (1995) nr 3, p. 5-7


naar boven

© Heemkundevereniging Houthem-St. Gerlach

Geen menu? Klik hier!